Covid-19 en vaccinatie van werknemers: wat kan en mag?

Kan de werkgever zijn werknemers verplichten om zich te laten vaccineren?

Neen, de werkgever kan zijn werknemers niet verplichten om zich te laten vaccineren aangezien hiervoor (momenteel) geen wettelijke basis bestaat.

In België is er slechts één vaccinatie algemeen verplicht, nl. deze tegen polio.

Verder zijn er in het kader van de welzijnsreglementering specifieke verplichte inentingen voor bepaalde categorieën van werknemers, nl.:

• een verplichte inenting tegen tetanus voor werknemers tewerkgesteld in o.a. land- en tuinbouwbedrijven en afvalverwerkingsbedrijven;
• een verplichte inenting tegen hepatitis B voor werknemers tewerkgesteld in o.a. de gezondheidszorg en laboratoria; en
• een verplichte inenting tegen tuberculose voor werknemers tewerkgesteld in o.a. de gezondheidszorg en laboratoria.

Indien deze werknemers geen geldige inentingskaart kunnen voorleggen, is het zelfs verboden om hen tewerk te stellen.

Voor Covid-19 bestaat een dergelijke wettelijke vaccinatieverplichting niet. Bijgevolg zal een verplichte vaccinatie geen onderdeel kunnen uitmaken van het preventiebeleid van de werkgever om de verspreiding van Covid-19 op het werk tegen te gaan.

Hoe kan de werkgever zijn werknemers sensibiliseren om zich te laten vaccineren?

De werkgever kan zijn werknemers niet verplichten zich te laten vaccineren tegen Covid-19, maar kan hen hiertoe uiteraard wel informeren en sensibiliseren. Er zijn verschillende mogelijkheden:

• De werkgever kan zijn werknemers informeren over de voordelen van een Covid-19-vaccinatie, bijv. via een interne communicatie/e-mail;
• De werkgever kan een gratis vaccinatiecampagne organiseren op het werk, onder leiding van de preventieadviseur-arbeidsarts (in een latere fase van de vaccinatiestrategie). Deze kosteloze vaccinatie zal worden vrijgesteld van belastingen en sociale zekerheidsbijdragen;
• De werkgever kan zijn werknemers de mogelijkheid geven zich tijdens de arbeidsuren te laten vaccineren, met behoud van hun normale loon. Dit zal binnenkort naar alle waarschijnlijkheid ook wettelijk worden geregeld. Minister van Werk Dermagne heeft immers voorgesteld aan de sociale partners om een omstandigheidsverlof te creëren voor werknemers die zich willen laten vaccineren. De Nationale Arbeidsraad heeft op 5 februari 2021 een positief advies uitgebracht over het voorontwerp van wet, met nog enkele suggesties tot aanpassing. De definitieve tekst zou dus in de nabije toekomst moeten volgen.
• Creatieve werkgevers kunnen overwegen om een gemeenschappelijke vaccinatiegraad van bijv. 80% op ondernemingsvlak als doelstelling in het kader van de cao nr. 90 m.b.t. niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen op te nemen. Dit kan wel worden betwist o.m. gezien de moeilijkheid om te registeren (zie laatste vraag hieronder).

Kan de werkgever de toegang tot de bedrijfsruimten of een bepaalde functie ontzeggen aan de werknemer die weigert zich te laten inenten?

Neen, aangezien het Covid-19-vaccin niet verplicht is, mag een werknemer die weigert zich te laten inenten niet op een ongunstige manier worden behandeld door de werkgever (voor zover deze laatste al over die informatie beschikt).

De werkgever kan dus niet:

• de toegang tot de bedrijfsruimten of een bepaalde functie ontzeggen aan de werknemer die weigert zich te laten inenten;
• de werknemer die weigert zich te laten inenten, ontslaan;
• de werknemers belonen die zich wél laten vaccineren (bijv. door betaling van een specifieke premie);
•  …

Deze houding zou immers als een vorm van verboden discriminatie op basis van levensbeschouwelijke overtuigingen of gezondheidstoestand kunnen worden beschouwd en als een schending van het recht op privacy, waardoor de werkgever het risico loopt een schadevergoeding te moeten betalen.

Een ontslag omwille van een aanhoudende weigering om wettelijk verplichte veiligheidsmaatregelen na te leven, kan dan weer wel verdedigbaar zijn. Zo is er een recent vonnis waarin de arbeidsrechtbank oordeelt dat een aanhoudende weigering tot het dragen van een mondmasker op de werkvloer, een ontslag om dringende reden rechtvaardigt.

Mag de werkgever (kandidaat-)werknemers vragen of ze ingeënt zijn? Kan de werkgever een lijst van ingeënte werknemers opstellen?

Neen. Het verwerken van gegevens rond de vraag of werknemers al dan niet werden gevaccineerd, wordt onder de wetgeving inzake gegevensbescherming beschouwd als een verwerking van gevoelige persoonsgegevens en is bijgevolg verboden. Bij ontstentenis van een wettelijke toelatingsgrond in België zal het voor werkgevers niet mogelijk zijn om te registreren welke werknemers werden gevaccineerd, en welke werknemers weigeren zich te laten vaccineren. Dit is ook het geval wanneer een werknemer hierover spontaan informatie zou delen met zijn werkgever. Ook in dat geval mogen deze gegevens niet worden geregistreerd.

Julie Devos (advocaat Claeys & Engels)