De wettelijke garantie bij consumentenkoop

Sinds 1 juni 2022 is de nieuwe garantieregeling voor consumenten in werking getreden, waardoor de consument voortaan beter beschermd is tegen producten en diensten die niet-conform verkocht worden binnen de Europese Unie. De nieuwe regeling is het resultaat van een herziening van de Europese regelgeving.

De belangrijkste wijzigingen aan de bestaande garantieregeling is gelegen in het bewijs dat een product of dienst al dan niet-conform is: dit bewijs moet voortaan uitsluitend geleverd worden door de verkoper. Ook digitaal inhoud en diensten vallen sinds de wijziging onder het toepassingsgebied van de regelgeving.

Toepassingsgebied

De garantieregeling is van toepassing op de verkoop van consumptiegoederen (bijvoorbeeld een kast, een wasmachine, een auto, …) door een professionele verkoper aan een consument  en dat gedurende twee jaar vanaf de levering van het goed of de dienst. De garantieregeling is dus enkel van toepassing in een B2C-context.

Wat zijn de rechten van de consument onder de wettelijke garantie?

De verkoper moet aan de koper een zaak leveren die met de overeenkomst in overeenstemming of conform is. Maar wat indien het product toch gebrekkig blijkt te zijn? Dan kan de professionele verkoper op basis van de wettelijke garantieregeling aansprakelijk gesteld worden ten aanzien van de consument voor elk conformiteitsgebrek dat bestaat bij de levering van consumptiegoederen en dat zich manifesteert binnen een termijn van twee jaar te rekenen vanaf voornoemde levering.

Een belangrijke vernieuwing: het vermoeden (en dus de bewijslast) over het al dan niet bestaan van een conformiteitsgebrek ligt voor de volledige duur van de wettelijke garantie uitsluitend bij de verkoper. In de oude regeling gold dit vermoeden slechts de eerste 6 maanden vanaf de levering. Na het verstrijken van deze initiële 6 maanden, was het aan de consument om te bewijzen dat het gebrek niet zijn verantwoordelijkheid was. Dit zorgde ervoor dat de consument in de praktijk slechts over een effectief wettelijke garantie van 6 maanden kon genieten. 

De tweede belangrijke vernieuwing is dat er nu ook wettelijke garantieregels gestipuleerd zijn voor digitale inhoud en diensten, waar voorheen geen wettelijke garantie voor gold. Het gaat o.a. over smartwatches, videogames, streaming, USB-sticks, apps, computerprogramma’s of andere elektronische publicaties. Ook voor deze goederen en diensten geldt sinds 1 juni 2022 de wettelijke garantie van 2 jaar. 

Mogelijke remedies

In het geval dat de consument een gebrek vaststelt, dan moet deze de verkoper daarvan zo spoedig mogelijk van op de hoogte brengen en dit in elk geval binnen twee maanden na de vaststelling van het gebrek. De consument kan zich, naast een eventuele bijkomende schadevergoeding, beroepen op twee remedies.

• Ten eerste heeft de consument recht op, naast een eventuele schadevergoeding, de kosteloze herstelling of vervanging van het product. De keuze van de remedie komt aan de consument toe.
• Ten tweede – en indien herstelling en vervanging niet mogelijk zijn of niet kunnen worden verricht binnen een redelijke termijn of zonder ernstige overlast voor de consument - heeft de consument recht op de ontbinding van de koopovereenkomst of een passende vermindering van de koopprijs. Voor de sanctie van ontbinding geldt de bijkomende voorwaarde dat deze sanctie niet kan gevraagd worden indien het gebrek aan overeenstemming gering is

Wettelijke bewijslast voor tweedehandsgoederen

De regels van de consumentenkoop gelden onverkort ook voor tweedehandsgoederen, met inbegrip van de tweejarige garantietermijn.

Belangrijk verschil is dat de verkoper echter een garantietermijn korter dan twee jaar kan bepalen. Deze termijn kan niet gereduceerd worden tot een duur van minder dan één jaar. Daarnaast moet de verkoper de consument van de kortere garantietermijn op een duidelijke en ondubbelzinnige wijze op de hoogte brengen. Doet de verkoper dit niet, dan wordt de garantietermijn verlengd tot twee jaar.

Naast de wettelijke garantie van 2 jaar, bieden ondernemingen of producenten soms nog een aparte eigen garantie aan.

Bovenop de wettelijke garantie van 2 jaar kunnen ondernemingen of producenten een commerciële garantie aanbieden. Deze commerciële garantie mag uiteraard geen afbreuk doen aan de wettelijke garantie. Daarnaast bepaalt de wet dat er een commercieel garantiebewijs moet worden verstrekt aan de consument die verplicht enkele belangrijke elementen moet melden: een duidelijke verklaring dat de consument bij wet recht heeft op kosteloze remedies van de verkoper in geval van een conformiteitsgebrek van het consumptiegoed en dat die remedies niet worden aangetast door de commerciële garantie; de naam en het adres van de garant; de procedure die de consument moet volgen om de uitvoering van de commerciële garantie te verkrijgen; de aanduiding van het onder de commerciële garantie vallende consumptiegoed, en de commerciële garantievoorwaarden.

Duurzaamheid

De nieuwe consumentenregeling is niet enkel goed nieuws voor consumenten, zij is ook in het belang van het milieu. Sommige producten hebben een abnormaal korte levensduur, juist doordat de producenten ze zo ontwerpen. Bovendien zijn sommige producten aan snelle technologische veranderingen onderhevig, waarbij de eigenaar van een oudere versie of een ouder model niet langer reserveonderdelen voor producten kan vinden. Zelfs als er reserveonderdelen waren, zijn de reparatiekosten bijna altijd buitensporig hoog.

Deze praktijk is fundamenteel in strijd met de normale verwachtingen van de consument, maar ook met de schreeuwende ecologische noodwendigheden. Het Europees recht tracht hier een oplossing voor te vinden. Er zijn reeds meerdere initiatieven, waaronder de Richtlijn 2019/771, die de grondslag vormt voor de vernieuwde consumentenkoopregeling. Overweging 32 van de richtlijn bepaalt dat conformiteit impliceert dat het goed voldoet aan de duurzaamheidscriteria die de consument mag verwachten. Vanuit Belgische hoek, werd artikel 1649 quater, §3,4°, ingevoegd, die bepaalt dat, om conform te zijn, het goed moet voldoen aan de volgende vereisten, en meer bepaald;

"4° in hoeveelheid zijn en de kwaliteiten en andere kenmerken hebben, waaronder duurzaamheid...".

Dit is een welkome ontwikkeling.

Ten slotte, zoals hoger vermeld, zal de nieuwe garantieregeling een effectieve garantieduur van 2 jaar garanderen hetgeen uiteraard repercussies heeft op het vlak van duurzaamheid. Als u aan consumenten verkoopt, raden wij u dan ook aan om uw algemene voorwaarden te herzien.

Heeft u nog vragen in dit verband? Wij helpen u graag verder.

Denis PHILIPPE
Advocaat aan de balie van Brussel
Professor aan de universiteit van UCL, L’ICHEC en Paris Nanterre
Dphilippe@philippelaw.eu

Flor VERTOMMEN
Advocaat aan de balie van Brussel
Fvertommen@philippelaw.eu